Dik yokuşta tırmanmak

[eketen]

Ynt: Dik yokuşta tırmanmak

[quote author=aktaş link=topic=2333.msg48022#msg48022 date=1316855038]
bir keresinde bnmde başıma eski aracımla(astra H) geldi dik bir rampada geri geri kalkmak zorundaydım mecbur yarım debriyaj yaparak yüklenmiştim arabaya rampayı bitirdiğimde yoğun bi balata kokusu gelmişti hafif yukarda kavramaya başlamıştı.daha sonrada rampalarda kalkarken arabaya yüklenince en ufak bişeyde koku geliyordu belli bi süre sonra kesilmişti ama

Rampada geri geri kalkmak daha iyi bir durum,

[/quote]

Her zaman değil. Eğer geri vites oranınız 1.vites oranından daha uzunsa o zaman araç daha zorlanacağı için debriyajı sıyırma ihtimaliniz çok yükselir. Genellikle bir aracın en kuvvetli vitesi 1.vites olduğundan mümkün mertebe böyle kalkışlar 1.viteste yapılmalı.

 

[vehicle_dynamics]

Ynt: Dik yokuşta tırmanmak

Vites oranı olarak söylediğiniz doğru, geri vites 1.vites kadar tork vermeyebilir fakat, geri geri çıkışta ön aksın yere daha iyi basması sayesinde daha düşük oranlı geri vites oranı ile rampada geri geri çıkmak daha kolay olabilir.Debriyaj sıyırması konusunda birşey söyleyemeyeğim, fakat teorik olarak debriyajın tork kapasitesinin aracın motor ve şanzımanından gelecek en yüksek torku aktarabilmesi gerekir.

Bu gibi durumlarda motor ve şanzımandan gelen tork ile birlikte lastiğin yere ne kadarlık bir kuvvet ile bastığı da önemli, sonuçta torku yere aktaramıyorsanız ne kadar güçlü motorunuzun olduğu önemli değildir.Bu bakımdan sport ve ticari araçlar hep arkadan itişlidir.Çünkü yokuş yukarı önden arkaya olan yük transferinin aynısı hızlanma sırasında da olur.Araç hızlandıkça arkadan itişli olan lastiklere daha fazla yük binerek, torkun daha etkin yere aktarılmasını sağlar.

 

[Tolga KARACA]

Ynt: Dik yokuşta tırmanmak

Yokuşta kalkış desteği aracın sadece yokuşta geri kaymasını engelliyor, ileri yönde verdiği bir destek yok.

Bu arada benzer bir eğime bir hafta önce çıkmıştım,fakat aracı yavaşlatmadan belli bir devrin üzerinde yokuşa yaklaştığımda kalkmadaki problemleri yaşamamıştım.

İşin garibi konvoydaki en donanımlı araba benim olmasına rağmen, tofaşlar , renolar rampayı tırmanmasına rağmen, ben aracı aşağıda bırakmak zorunda kaldım.Opel bunu duysa bendeki arabayı geri alırdı heraldeKullanmasını bilmiyorsun, benim itibarımı sarsıyorsun diye.

O zaman siz çok devirsiz kullandığınızdan aracı stop ettirdiniz, tek açıklaması bu.

Tofaş lar arkadan itişli olduğu için bazen avantajlı olabiliyorlar ancak kastettiğiniz Renault 12 ler çok dik yokuşlarda hafif ön tekerleri yüzünden çok kolay patinaj çekerler, onların çıktığı yeri sizin aracınız 2.5 misli daha yüksek gücüyle hissetmez bile ama yanlış hız ve devirle yokuşa başlamışsınız.

 

[eketen]

Ynt: Dik yokuşta tırmanmak

Vites oranı olarak söylediğiniz doğru, geri vites 1.vites kadar tork vermeyebilir fakat, geri geri çıkışta ön aksın yere daha iyi basması sayesinde daha düşük oranlı geri vites oranı ile rampada geri geri çıkmak daha kolay olabilir.Debriyaj sıyırması konusunda birşey söyleyemeyeğim, fakat teorik olarak debriyajın tork kapasitesinin aracın motor ve şanzımanından gelecek en yüksek torku aktarabilmesi gerekir.

Bu gibi durumlarda motor ve şanzımandan gelen tork ile birlikte lastiğin yere ne kadarlık bir kuvvet ile bastığı da önemli, sonuçta torku yere aktaramıyorsanız ne kadar güçlü motorunuzun olduğu önemli değildir.Bu bakımdan sport ve ticari araçlar hep arkadan itişlidir.Çünkü yokuş yukarı önden arkaya olan yük transferinin aynısı hızlanma sırasında da olur.Araç hızlandıkça arkadan itişli olan lastiklere daha fazla yük binerek, torkun daha etkin yere aktarılmasını sağlar.

spor araçların arkadan itiş olmasının sebebini 200 ve üzeri beygirleri önden çekişin kaldıramaması olarak açıklarlar. Evet geri geri önden çekişli araçla daha rahat rampa çıkarsınız ancak bu çok büyük oranla kış şartlarında geçerli. Debriyaj torku kaldırabilmeli evet ama burada önemli olan aracın bu şartta zorlanması. Malum eğer motordan gelen hertürlü şarttaki gücü debriyaj sistemi kaldırabilseydi ne debriyaj sıyırması ne sizin ve bazı arkadaşların yaşadığı problemler olmamalıydı. Dik bir rampada hem aracın ağırlığı hem motorun gücü hem de vites oranının uzunluğu birleşince debriyaj bu üçlünün altında çok kolay ezilebilir. Sizin yaşadığınız sorun büyük ihtimalle sütten ağzınız yandığı için yoğurdu üfleyerek yemenizden; debriyajı zorlamamak için yeterince gaza basmamanızdan kaynaklanmıştır diye düşünüyorum. Normal şartlarda aracın ön tekerlerindeki ağırlık oranı o aracı rahatça hareket ettirecek seviyededir. Yeterki lastikler yola gereği gibi tutunabileceği seviyede olsun. Yoksa aracın üzerine bir araç ağırlığıda koysak lastikler tutunmayacaktır.

 

[vehicle_dynamics]

Ynt: Dik yokuşta tırmanmak

Merhaba,
Şunu kabul ediyorum, gaza yeterince basmadım, devir azdı, bu yüzden tork yeterli seviyeye ulaşmadığı için stop etti.

Diğer yandan arka akstan tahrik tercihinin ön aksın yüksek beygir gücünü kaldıramaması demişsiniz.Bunu tam anlayamadım, çünkü tekerdeki torkun gövdeye aktarılması süspansiyon linkleri vasıtası ile oluyor.Ön ve arka aksta çok rahatlıkla aynı süspansiyonu kullanabilirsiniz.Benim tasarımında rol aldığım tüm askeri araçlarda tek tip süspansiyon vardı, arka tarafa aynı süspansiyonun ters çevrilerek takılıyordu.Bence yüksek performanslı araçlarına arkadan tahrikli olmasının sebebi hızlanma sırasında ağırlığı artan arka akstan daha fazla itki elde etmek.Yoksa bir aksın torku taşımaması gibi bir sorun olamaz.Çünkü ön aks fren durumunda herhangi bir ortalama motorun verebileceği torktan çok daha fazlasını taşıyor. 0.6g ile fren yapıyorsunuz ve burdaki fren kuvvetinin çoğunu ön akstan alıyorsunuz.Eğer yeterince güçlü bir motorunuz olsaydı, ön akstan tahrik ile aracınızı 0.6g ile hızlandırabilirdiniz, tabi ağırlık merkezini yere çok yakınsa ve aracın burnu havaya kalkmazsa, yarış motorlarında ön teker nasıl kolayca havaya kalkıyor görmüşsünüzdür.

Debriyaj sıyırması olayı bence ömür ile ilgili.Makina mühendisliğinde yorulma(fatigue) diye bir kavram vardır, bilirsiniz.Değişken yüke maruz kalan parçalar, bu yük statik olarak parçayı etkilemediği halde, belli sayıdaki bir kullanım döngüsünde görev yapamaz hale gelirler.Bence debriyaj sıyırması da böyle bir olay.Zaten km ye bağlı bir garanti verilmesi bunun bir kanıtı, yani bence hiçbir debriyaj ben 10 saniye dik bir yokuş çıktım diye sıyırmaz, ama 30 bin km içinde daha dik olmayan yokuşlardan belli bir sayıda geçtikten sonra sıyırabilir.Çünkü o yük altındaki çevrim ömrünü doldurmuştur.Eğer statik yükte parça kırılıyorsa, o zaman tasarım hatası vardır.Araçlardaki süspansiyon braketleri öncelikli olarak statik yükün birkaç katı kadar yüke dayanabilecek şekilde tasarlanır.Sonrasında belli bir ömrü tamamlayabilmesi için gerekli güçlendirmeler yapılır.Bence burda da aynı mantık olmalı.

Normal şartlarda zaten yük dağılımı dört lastiğe eşite yakın yük gelecek şekilde yapılır.Fakat rampada duran bir araçta rampada araca etkiyen ekstra kuvvetler sebebi ön aksta(aracın önü yukarda durumuna göre) yük azalması olur.Çamurluk-lastik arasındaki mesafenin artmasından bunu görebilirsiniz.Lastik eksenel kuvveti yere çok iyi aktarabilecek seviyede olsa da(yani sıfır lastik olsa da) eğer o lastik yere yeterince ağır basmıyorsa yerden itici kuvvet alamazsınız.Bunun testi de çok kolay, arabanın önünü kaldırın, tekerler yerden kesilsin(yani lastik düşey yük taşımasın), sonra vitesi bire takın (lastikler çok iyi durumda, dikkatinizi çekerim) aracı milim götüremezsiniz.Ben önceki tespitlerimi tabi ki hep lastikte sorun olmaması durumuna göre yaptım.Yani biz şu anda yalnızca motor, şanzıman, debriyaj parametrelerini, yani araçta kendi kontrollerimiz ile müdahale edebileceğimiz sistemleri konuşuyoruz.Lastik patlaksa ya da aşınmışsa zaten eğim çıkılmaz.

En kısa sürede dik bir eğim bulup aracımı bu eğimde kaldırabilecek doğru devri ve uygun debriyaj hareketini tespit etmeye çalışıcam.
Aydınlatıcı mesajlarınız için teşekkürler.

 

[eketen]

Ynt: Dik yokuşta tırmanmak

Sn Anıl Makina mühendisi değilim ben. Lakin mühendislikle yani teori ile gerçek hayatın yani pratiğin birbirine oturmadığı çok olur biliyorsunuz. 200 üzeri beygirlerin ön çekişte sıkıntı çıkarması olayı benim değil tüm otoritelerin söylemi.

Size şu kadarını kesinlikle iddia edebilirim 10 sn lik bir dik yokuşta tamamen sağlam bir debriyajı sıyırabilirsiniz. Oldukça mümkün bir olay bu. Dikkat ederseniz hiçbir firma asıl olarak debriyaj için garanti vermez. Garanti prosedürünün işletilmesi tamamen müşteri memnuniyeti ve ticari hesaplar ile alakalı.

Aracın yük dağılımına gelince, bilirsiniz, her aracın belli bir eğim tırmanış açısı vardır. Siz bu belirlenen limit içinde her şekilde o rampayı sorunsuz çıkarsınız üstelik en kısa oranlı vitesle en rahat ve en kolay olarak.

Sonuç olarak siz çekinmeden gazınıza basın boş verin debriyajı sakınılan göze daha çok çöp batarmış, nasıl olsa garantiniz var

 

[Tamkan]

Ynt: Dik yokuşta tırmanmak

Bu konu ile ilgili söylenebilecek fazla birşey kalmamış, herşey gayet net bir şekilde konuya hakim arkadaşlar tarafından güzelce detaylı bir şekilde açıklanmış, okurken keyif aldığımı söyleyebilirim, ellerinize sağlık.

 

[vehicle_dynamics]

Ynt: Dik yokuşta tırmanmak

Sn. Eketen,
Bu saatteki mesajınız için teşekkürler

֖ncelikle şunu paylaşayım, belli bir araç ağırlığı, motor ve şanzıman ile , lastiğin üzerindeki düşey yüke ve izafi kayma miktarına bağlı olarak yere aktarabileceği maksimum itki kuvveti sınırlıdır.Umarım bunda hemfikirizdir.

Eğer bu ifadede hemfikir isek burdan şu sonuca gidebiliriz, tork katsayının en fazla olduğu birinci viteste, motordan gelen sınırlı tork ile , örnek olarak %60 lık bir eğimi (askeri standartlarda hem %60 istenir), sadece tek bir maksimum hıza kadar çıkabilirsiniz.Bu hızın üstünde bir hız ile çıkamazsınız, çünkü motorunuz o devirde daha fazla tork veremeyecektir, yani motor gücü yetmeyecektir.Ya da lastiğin yere iletebileceği itki kuvvetini aşmışsınızdır.Bu yüzden lastikler patinaj yapmaya başlar.Bu bakımdan bir eğimi her viteste belli bir rampaya rahatlıkla çıkabileceğiniz fikrine katılmıyorum.Bunu da geçmişteki simulasyon ve test çalışmalarımla destekliyorum.Araç sınırlarını zorlayan ve araç katoloğunda yer alan eğim tırmanma açısını, araçlar, yalnızca birinci viteste ve çok dar bir  hız aralığında çıkabiliyorlar.Daha düşük hız ile çıkamıyorlar, çünkü motor boğuluyor, rölanti devrinin altına düşüyor.Daha yüksek bir hızla da çıkamıyorlar, çünkü araç ya patinaj yapıyor, ya da daha yüksek devire çıkamıyor.Dikkatinizi çekerim, bu örnek bizim başından beri konuştuğumuz aracımızı zorlayan çok dik yokuşlara referanstır.

200 beygir araçlara ön aksta çekişte sorununun detaylarını bilemeyeceğim.Bu bence süspansiyon linklerinin teker itki kuvvetini araç gövdesine aktaramaması ile ilgili.Daha detaylı bir sorun tanımlaması olursa onun üzerinden belki yorum yapabilirim.Eğer bu araçlarda ön aksta tahrik ile sorun yaşıyorsa, o zaman fren de sorun yaşarlar, çünkü iletilen kuvvetin sadece yönü değişik, doğrultusu aynı.

Debriyaj sıyırması ile ilgili aklıma şöyle bir resim geldi.Farzedin ki astra j buluşması yaptık ve 10 araç konvoy halinde gidiyoruz,yolun bir yerinde dik bir yokuşu 20 saniye boyunca durk-kalk ile çıkmak zorunda kaldık ve tüm astralar balata sıyırdı ve yolda kaldı.Hayal edin, 10 tane astra j arka arkaya rampada yolda kaldı.Bu olay haberlerde çıksa Opel bir daha Türkiye de araba satabilir miydi))

 

[eketen]

Ynt: Dik yokuşta tırmanmak

Debriyaj sıyırması ile ilgili aklıma şöyle bir resim geldi.Farzedin ki astra j buluşması yaptık ve 10 araç konvoy halinde gidiyoruz,yolun bir yerinde dik bir yokuşu 20 saniye boyunca durk-kalk ile çıkmak zorunda kaldık ve tüm astralar balata sıyırdı ve yolda kaldı.Hayal edin, 10 tane astra j arka arkaya rampada yolda kaldı.Bu olay haberlerde çıksa Opel bir daha Türkiye de araba satabilir miydi))

Satıp satamayacağını bilemem ama bizden kurtulamazdı onu biliyorum

Bu sıyırma olayı genelleme olarak söylediğim birşey değil. Yani herkes bu şartlarda sıyırır değil ama yetenekli birinin eline geçerse anında da sıyırır Anlatabildim mi? Neden sıyırır diyorum çünkü gördüm gördük biliyoruz.

dik yokuş konusunda sizin de söylediğiniz gibi o sınır değeri birinci viteste çıkabiliyorlar Burada geri vitese alıpta çıkmaya çalıştığımızda kişi ne yapacak; araç stop etme yolunu da patinaja düşme yolunuda seçse yarım debriyaj ve debriyajı pompalama yani aracı arada tutmaya çalışacağı için ve dediğim gibi birazcık da becerikliyse debriyaja rahmet okutacak. Siz işin teori boyutuyla yorumladığınız için söylemleriniz çok doğru lakin arada insan denen faktör olduğu için ne olacağı teori boyutunda kalmayacak...

 

[Tolga KARACA]

Ynt: Dik yokuşta tırmanmak

....

200 beygir araçlara ön aksta çekişte sorununun detaylarını bilemeyeceğim.Bu bence süspansiyon linklerinin teker itki kuvvetini araç gövdesine aktaramaması ile ilgili.Daha detaylı bir sorun tanımlaması olursa onun üzerinden belki yorum yapabilirim.Eğer bu araçlarda ön aksta tahrik ile sorun yaşıyorsa, o zaman fren de sorun yaşarlar, çünkü iletilen kuvvetin sadece yönü değişik, doğrultusu aynı.

Debriyaj sıyırması ile ilgili aklıma şöyle bir resim geldi.Farzedin ki astra j buluşması yaptık ve 10 araç konvoy halinde gidiyoruz,yolun bir yerinde dik bir yokuşu 20 saniye boyunca durk-kalk ile çıkmak zorunda kaldık ve tüm astralar balata sıyırdı ve yolda kaldı.Hayal edin, 10 tane astra j arka arkaya rampada yolda kaldı.Bu olay haberlerde çıksa Opel bir daha Türkiye de araba satabilir miydi))

Yüksek güç önden çekişli otomobillerde patinaj eğilimini arttıracağından direksiyon hakimiyetinin kaybolmasına neden olabilir, araç yolda zigzag çizerek ilerlemeye çalışabilir, gerek bu yüzden gerekse konfor ve direksiyon tepkilerini yavaşlattığından, eğlenceli sürüşe mani olabileceğinden spor otomobiller genelde arkadan itişli olurlar..

Bu yüzden yüksek güç elektronik teknolojisi gelişip yayılana kadar uzunca bir süre sadece arkadan itişli araçlarda sunuldu..